Een cijns is een vast bedrag in geld dat op gezette tijden, meestal eens per jaar, moet worden betaald. Als onderpand fungeert een stuk land of een huis. Wanneer de cijns niet betaald wordt, kan de schuldeiser de schade verhalen op dat land of huis. Dit wordt dan bij opbod verkocht. De cijns lijkt dus op de hypotheek, maar er is één groot verschil. Een cijns wordt nooit verhoogd en nooit afgelost. Na 1500 komen er cijnzen die wel afgelost kunnen worden. Door de geldontwaarding worden cijnzen steeds minder waard. Een apart soort cijns is de herencijns. Deze is altijd onaflosbaar en wordt betaald aan een heer. In Oosterhout worden herencijnzen betaald aan de heer van Oosterhout, aan de prins van Oranje (na 1538), aan de commandeur van Ter Brake en aan de abdis van Thorn. Deze laatste zijn eigenlijk vrouwencijnzen.