Ondanks alle ellende van de oorlog met zijn heen en weer trekkende troepen gaat het gewone leven in Oosterhout zo veel mogelijk door. In 1583 sluit de magistraat een contract met meester Jan van Machelen, Hij zal de jeugd onderwijs geven voor een salaris van vijftig gulden per jaar. Daar komen nog wat emolumenten bij wegens werk in de kerk. De jongens en meisjes betalen schoolgeld, maar aan arme kinderen geeft de meester om Godswil dat wil zeggen gratis les. Wanneer het salaris niet betaald wordt, mag de meester ermee ophouden. In die tijd gaan de kinderen alleen ’s winters naar school. Van maart tot oktober is er werk te doen op het land. Kinderarbeid is gewoon. Niemand zegt daar iets van. Er zijn ook schoolmeesters in Den Hout en Dorst.